اثر سطوح مختلف کلرید سدیم بر رشد افتراقی ژنوتیپ های انگور (vitis vinifera l.) و انتخاب ارقام متحمل به شوری

انگور یکی از مهم ترین میوه های ریز در ایران و جهان می باشد. انگور ها به عنوان گیاهان نسبتا حساس به شوری مطرح هستند لذا این پژوهش به منظور بررسی مقاومت ارقام مختلف انگور به شوری و انتخاب مناسب ترین رقم متحمل در شرایط in vivo انجام گردیده است. به این منظور قلمه های 6 رقم انگور (عسگری، یاقوتی سفید، ریش بابا سفید، سیاه، شاهانی و کشمشی قرمز قزوین) در اوایل اسفند ماه سال 1388 از کلکسیون دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان تهیه و جهت ریشه دهی به گلدان های حاوی ماسه ضدعفونی شده منتقل گردید. پس از ریشه زایی و استقرار کامل گیاهان تنش شوری در 4 سطح 0، 30، 60 و 90 میلی مول در لیتر نمک کلرید سدیم که به ترتیب هدایت الکتریکی ها ی معادل 03/1، 03/4، 93/6 و 19/10 دسی-زیمنس بر متر را ایجاد می کردند؛ به مدت یک ماه اعمال گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل (4×6) در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 4 تکرار به اجرا درآمد. نتایج این پژوهش نشان داد که شوری باعث کاهش معنی دار اغلب شاخص های رشد رویشی (شامل وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، درصد افزایش طول ساقه، طول و تعداد ریشه) و افزایش نسبت برگ های نکروز شده به کل برگ ها گردید. همچنین نتایج حاکی از وجود تفاوت معنی دار بین ارقام مورد مطالعه از نظر صفات رشد رویشی بود. کم ترین وزن تر اندام هوایی مربوط به رقم عسگری بود. بیش ترین وزن تر ریشه مربوط به ارقام کشمشی قرمز قزوین، شاهانی، و ریش بابا سفید بود. بالا ترین نسبت برگ های نکروز شده به کل برگ ها مربوط به ارقام سیاه، عسگری و همچنین یاقوتی سفید بود. ارقام یاقوتی سفید و کشمشی قرمز قزوین بالا ترین درصد افزایش طول ساقه را نشان دادند. پایین ترین میانگین طول ریشه مربوط به ارقام عسگری و یاقوتی سفید بود. بالا ترین تعداد ریشه را ارقام سیاه و کشمشی قرمز قزوین به خود اختصاص دادند. به طور کلی با افزایش سطح شوری درصد نشت یونی برگ افزایش یافت و پایین ترین میزان این شاخص مربوط به رقم کشمشی قرمز قزوین بود. میزان شاخص کلروفیل فلورسانس تحت تاثیر تنش شوری به طور معنی داری در کلیه ارقام کاهش یافت. ارقام شاهانی و کشمشی قرمز قزوین بالا ترین میانگین این صفت را از خود بروز دادند. با افزایش سطح تنش شوری میزان پرولین برگ در کلیه ارقام به جز عسگری افزایش یافت. رقم سیاه بالا ترین میزان و ارقام یاقوتی سفید و عسگری پایین ترین میزان پرولین را داشتند. با افزایش سطح تنش میزان تجمع پتاسیم و سدیم در بافت برگ کلیه ارقام افزایش یافت به گونه ای که ارقام عسگری، سیاه و ریش بابا سفید بالا ترین میانگین پتاسیم برگ و ارقام سیاه، یاقوتی سفید و ریش بابا سفید بالا-ترین میانگین سدیم برگ را از خود نشان دادند. با افزایش سطح تنش شوری میزان سدیم بافت ریشه افزایش و پتاسیم آن کاهش یافت. در این بین ارقام سیاه، ریش بابا سفید و عسگری کم ترین میانگین پتاسیم ریشه و ارقام یاقوتی سفید و شاهانی کم-ترین تجمع سدیم را در بافت ریشه داشتند. با افزایش شوری تجمع پتاسیم در بافت ساقه کاهش یافت در حالیکه میزان سدیم بافت ساقه با افزایش شوری افزایش نشان داد. بالا ترین میزان تجمع پتاسیم و سدیم در بافت ساقه مربوط به ارقام عسگری و سیاه بود. از نظر اغلب صفات مورد مطالعه به جز وزن تر و خشک ریشه، میانگین قطر ریشه، درصد نشت یونی برگ و میزان سدیم ساقه اثر متقابل معنی داری بین رقم و شوری وجود داشت. نسبت برگ های نکروز شده به کل برگ ها همبستگی منفی بسیار بالا و معنی داری با کلیه صفات رشد رویشی بجز میانگین قطر ریشه داشت. همچنین همبستگی شاخص کلروفیل فلورسانس برگ با سایر صفات رشد رویشی به جز قطر ریشه مثبت و معنی دار بود. همبستگی بین پرولین بانسبت برگ های نکروز شده به کل برگ ها مثبت و معنی دار و با سایر شاخص های رشد رویشی به جز وزن خشک اندام هوایی و میانگین قطر ریشه، منفی و معنی دار بود. همبستگی بین میزان سدیم برگ و نسبت برگ های نکروز شده به کل برگ ها مثبت و معنی دار و همبستگی آن با دیگر صفات رشد رویشی به جز قطر ریشه منفی و معنی دار بوده و مقدار عددی آن نسبتا بالا بود.